فرصتی که از دست رفت

جشنواره چهل و سوم فیلم فجر به پایان رسید؛ نخستین جشنواره‌ای که در دولت «وفاق ملی» برگزار شد. ده روز برگزاری جشنواره و نمایش قریب به چهل فیلم در بخشهای اصلی و جنبی آن، تا چه حدی توانسته بازتاب دهنده سیاست های کلان فرهنگی دولت در حوزه سینما باشد؟

در آغاز باید به یک نکته مهم توجه داشت آنچه امسال به عنوان آثار حاضر در جشنواره به نمایش گذاشته شد، آثاری بودند که ساخت و تولید آنها مصادف با دولت قبل بود. بنابراین اگر بخواهیم درباره دستاوردهای فرهنگی و هنری دولت وفاق ملی سخن بگوییم تولیدات سینمایی حاضر درجشنواره سال آینده و بعد از آن گواه بهتری در این زمینه خواهند بود.

اما در جشنواره امسال نیزفرصتی فراهم شده بود که بارقه هایی از آن وقاق ملی که سخنش در میان است دیده شود. قرار گرفتن چند فیلم بلاتکلیفِ مسئله دار یا توقیف شده که به عنوان نمایشهای ویژه در بخش جنبی جشنواره روی پرده می رفتند ایده بسیار خوبی بود برای نشان دادن گامهایی در مسیر وفاقی که می تواند گره از پاره ای مشکلات نه چندان پیچیده بگشاید.

هرچند که برخی با خوش‌بینی زیاد توقع داشتند این فیلمها در بخش رقابتی جشنواره قرار گیرند! اما واقع‌بین‌ترها در همین حد هم راضی بودند که با نمایش این فیلمها در جشنواره و مشخص شدن اینکه واقعا دلایل به محاق رفتن این آثار چیست؛ شاید زمینه برای حل مشکلات آنها فراهم شود.

نمایش فیلمهای: رکسانا (پرویز شهبازی)، غریزه (سیاوش اسعدی)، پیر پسر (اکتای براهنی)، ممنوع الخروجی (جلال اشکذری) و... از جمله همین آثار بودند که نمایش آنها در جشنواره به عنوان نقطه قوتی برای این دوره محسوب می شد. فیلمهایی که آشکارا به لحاظ کیفی و هنری فاصله محسوسی با تولیدات شرکت کننده در بخش مسابقه سینمای ایران داشتند.

اما این گام مثبت که می توانست جلوه‌ای امیدوارکننده از آن وفاق ملی برای حل مشکلات (در حوزه های مختلف) باشد که دولت حاضر پرچم آن را برافراشته، در روزهای پایانی جشنواره عملا ناتمام ماند. آن هم وقتی پس از کلی شل کن، سفت کن! سرانجام فیلم قاتل وحشی ساخته حمید نعمت الله به نمایش گذاشته نشد.

اما چرا تا این اندازه نمایش قاتل وحشی اهمیت داشت؟ به گمانم این مسئله را باید در حواشی بسیار و حساسیت‌های به وجود آمده برای این فیلم دنبال کرد. نخست اینکه سالهاست این فیلم پشت سد جشنواره مانده است. سازنده فیلم امیدوار بوده با نمایش در آمدن آن در جشنواره و به وجود آمدن جو مثبتی که امسال نمونه آن را در مورد پیر پسر (اکتای براهنی) شاهد بودیم،نمایش فیلم را به یک خواست فرهنگی در سطح جامعه بدل کند. اما متاسفانه هر سال به شیوه ای امید نعمت الله را ناامید کرده اند. اهمیت کار نعمت الله این است که نخواسته از یک کانال غیر رسمی فیلم خود را به دست مخاطبان برساند؛ بلکه در تلاش بوده از مسیر کاملا رسمی و با کسب مجوز چنین اتفاقی بیفتد. امسال شاید مناسب ترین زمان برای حل این مسئله به نظر می رسید. چرا که فیلمهای دیگری هم بودند که دارای شرایطی مشابه هستند و اغلب آنها نیز به نمایش گذاشته شدند. اما به شکلی غیر منتظره این اتفاق برای قاتل وحشی نیفتاد و حمید نعمت الله مظلوم واقع شد. بی تردید به همین دلیل بود که این فیلم به پرحاشیه ترین مسئله جشنواره بدل شد. جدای از کسانی که در بیرون از جشنواره به شدت به این اجحاف تاختند، نمونه اش مسعود فراستی که با خشم بسیار بدان اشاره داشت، در خود جشنواره نیز از حاضران در بحث های شخصی گرفته تا برندگان در پشت تریبون رسمی به آن اشاره کردند. چنانکه کارگردان فیلم رها در هنگام دریافت جایزه خطاب وزیر ازشاد گفت که نمایش فیلم، انقلاب نمی کند! چرا قاتل وحشی را نشان نمی دهید؟ نرگس آبیار نیز در اعتراض به همین مسئله از حضور در گروه نظارت بر اکران استعفا کرد.

به وجود آمدن حاشیه هایی این چنین مهمترین گام برگزارکنندگان جشنواره را که نشان از تلاش آنها برای به وجود آوردن یک وفاق جمعی و ملی برای حل مشکلاتی از این دست را تحت اشعاع قرار داد. فرصت بزرگی به عنوان دستاورد بزرگ جشنواره از دست رفت.

منبع: جامعه خبري تحليلي الف