نمایش فیلم سینمایی «مارمولک» پس از حدود ۲۰ سال آن هم در تلویزیون- که اندکی پس از پخش مستند « غیر رسمی» از تلویزیون و پخش نظر قدیمی و مثبت رهبر انقلاب درباره آن در این مستند صورت گرفت- ، نشان داد که گاه میان نگاه «رسمی» به فرهنگ و هنر با آنچه که نگاه رسمی «پنداشته» می شود چقدر فاصله است !
در زمان پخش این فیلم بسیاری از مسوولان و چهره های فرهنگی و غیرفرهنگی وقت نسبت به آن واکنشی منفی نشان دادند . از نظر آنان این فیلم توهین به روحانیت بود و نباید مجوز ساخت و نمایش می گرفت و باید توقیف می شد. اتفاقی که بالاخره پس از مدت کوتاهی از اکران این فیلم رخ داد و فیلم پس از سه هفته اکران در سینماهای کشور توقیف شد. البته قبل از آن نیز به دستور یک مقام قضایی در مشهد از اکرانش در این شهر جلوگیری شد.
چنین نگاهی به فیلم به عنوان نگاه «رسمی» جاافتاده بود و سازندگان «مارمولک» و حامیانش در برابر آن.
البته در همان ایام بودند کسانی که جسته و گریخته از نگاه متفاوت رهبر انقلاب به این فیلم و کلا محصولات هنری دیگر سخن می گفتند اما در مجموع آنچه نگاه «رسمی» تلقی می شد همان مخالفت منتقدان این فیلم بود.
حالا که دیگر همه متوجه شده اند «نگاه رسمی» به این فیلم غیر از آن چیزی بوده که بیان می شد، چند پرسش مهم باقی است که پاسخ به آن بسیار اهمیت دارد:
۱- چرا نگاه رسمی فرهنگی نظام که در تصمیم نهایی و به هنگام اختلاف نظرها در قول و عمل رهبر انقلاب به عنوان بالاترین مقام فرهنگی و سیاسی کشور جلوه می کند گاهی با نگاه مدیران و چهره های سیاسی، فرهنگی و مذهبی دیگر که قاعدتا باید تابع نگاه رسمی باشند اینچنین متفاوت است؟! این تفاوت از کجاست؟
۲- به هنگام بروز این تفاوت کدام نگاه و نظر باید مبنای عمل قرار بگیرد و چرا در آن ایام این اتفاق نیفتاد؟
۳- آیا مدیران فرهنگی وقت صاحب چنان تشخیص و اجتهادی در عرصه هنر نبوده اند که بتوانند به تعبیر این روزها با «جهاد تبیین» و با دفاع مناسب، مانع از توقیف این فیلم شوند یا مساله اعمال قدرت نهادها و چهره هایی غیرفرهنگی بر نهادهای فرهنگی و قانونی مطرح بوده؟! در صورت دوم مرز این دخالت ها تا کجاست و چه تضمینی هست که چهره های سیاسی و فرهنگی قدرتمند در آینده نیز مانع از اجرای تصمیمات فرهنگی نهادهای قانونی نشوند؟
۴- چرا منتقدان و مخالفان پر سر و صدای دیروز و ساکت امروز پس از گذشت دو دهه، تازه متوجه آنچه عموم مردم و رهبر انقلاب در همان روزهای اکران این فیلم دریافته بودند، شده اند؟! اصلا آیا این سکوت ناشی از درک دیرهنگام پیام فیلم است یا آنان دیگر حساسیت دینی خود را از دست داده اند؟!
پاسخ صادقانه و صریح به این پرسش ها کمک زیادی به اصلاح برخی رویه های ناصواب در عرصه فرهنگ و هنر خواهد کرد.
