کارشناسان بر این عقیده اند که جنگ اوکراین و روسیه تهدیدی جدی برای امنیت غذایی جهان است. بر اساس آمار موجود اوکراین و روسیه یک چهارم گندم جهان را تامین می کنند و این جنگ به تولید این محصول استراتژیک آسیب جدی وارد می کند و قطعا در مرحله اول گریبان همسایگان این دو کشور را که بیشترین آمار واردات این محصول را از این دو کشور دارند، خواهد گرفت.
میکولا سولسکی، وزیر سیاست کشاورزی و مواد غذایی اوکراین می گوید: جامعه جهانی باید امسال برای افزایش قیمت گندم به 700 دلار به ازای هر تن آماده شود که نسبت قیمت کنونی 430 دلار 40 درصد افزایش را نشان می دهد.آیا ما آماده هستیم قیمت های 500 دلار، 600 دلار یا 700 دلار را بپردازیم؟ این وضعیت برای کشورهای آسیایی و آفریقایی که بیشتر گندم خود را از اوکراین وارد می کنند، بحرانی است.
گندم برای ایران یک کالای حیاتی محسوب می شود، چرا که قوت غالب مردم را نان و بعد برنج تشکیل می دهد . نان و گندم جایگاه ویژه ای در سبد غذایی مردم دارد.
توجه ویژه به امنیت غذایی یکی از ارکان اساسی برنامه ریزی های اقتصادی در همه کشورها محسوب می شود. در واقع هراس از ناامنی غذایی مردم در هر کشوری مقدم بر همه دغدغه های دولتمردان محسوب می شود. نگاهی به تاریخ به درستی می توان بر این مفهوم صحه گذاشت که چگونه از این محصول به عنوان یک سلاح به مراتب مخرب تر از هر سلاح جنگی دیگر برای کشتار استفاده شده است. طاعون گندم در اوکراین در دوران استالین و البته قحطی بزرگ در ایران نمونه هایی از این دست هستند.
همانطور که گفته شد، گندم کالایی استراتژیک محسوب می شود و در طول تاریخ دستاویزی برای تحت فشار قرار دادن ملت ها و دولت ها بوده و هست. از این رو همواره حکومت ها تلاش خود را برای کاهش اثرات این فشار داشته اند اما جنگ ها و تصمیمات سیاسی تاثیر مستقیم بر تولید و عرضه و تقاضای گندم داشته و نگرانی و هراس از نبود آن برای همه حکومت ها یک دغدغه اصلی و اساسی محسوب شده است.
در ایران، تحریم های 40 ساله بر پیکر اقتصاد ایران زخم هایی را بر جای گذاشت و نگرانی از اثرات آن بر برخی از کالاهای اساسی از جمله گندم همواره وجود داشته و دارد. از این جهت تلاش برای کاهش نیاز به خارج از مرزها یکی از برنامه های کلان کشور محسوب شده است. ایران، دو دهه قبل بی نیازی اش از واردات گندم از سایر کشورها که بیشترین میزان این واردات از روسیه و آمریکا بود را در «جشن خوکفایی گندم» اعلام کرد. داستان از این قرار بود که، بر این اساس، با جدی شدن بحث خودکفایی گندم در سال‌های پایانی دهه ۷۰ و افزایش عملکرد گندم و قطع واردات، ساختار جدیدی در وزارت جهاد کشاورزی به نام «دفتر مجری طرح گندم» تأسیس شد که با انجام مطالعات تکمیلی در این زمینه از بدو فعالیت خود در سال ۱۳۸۱ اقداماتی را سازمان‌دهی و به مورد اجرا گذاشت به طوری که پس از ۴۵ سال با تولید حدود ۱۴ میلیون تن، جشن خودکفایی در تولید گندم را در آبان ۱۳۸۳ برگزار کرد. پس از آن، ایران که در سال ۱۳۸۳ با تولید بیش از ۱۴.۵ میلیون تن گندم در تولید این محصول استراتژیک کشاورزی به خودکفایی رسیده و اولین جشن خودکفایی گندم را در سال 85 برگزار کرده بود دگر بار و در سال ۱۳۸۸ با واردات بیش از ۵.۴ میلیون تن گندم، به چهارمین واردکننده بزرگ این محصول در جهان تبدیل شد.
این روند ادامه داشت تا این که بار دیگر تولید داخلی گندم در سال ۱۳۹۴ و پس از ۱۱ سال به سطح نخستین سال خودکفایی رسید. سال بعد سالن کنفرانس سران اسلامی در سال 95 میزبان مهمانانی بود که برای جشن دوم خودکفایی دعوت شده بودند. گفته می شود، بر اساس آمار منتشر شده در سال بعد از آن یعنی سال ۱۳۹۶ با رسیدن سطح تولید گندم به حدود ۱۴.۶ میلیون تن، ایران توانست از وابستگی به واردات گندم و فهرست ۲۰ کشور اصلی واردکننده این محصول با اهمیت کشاورزی خارج شود و این اخرین جشنی بود که برای خودکفایی این زیبای طلایی برگزار شد و اکنون در ابتدای قرن جدید جنگی در مرزهای شمالی بار دیگر برنگرانی برای تامین گندم افزوده است که باید برای این هم چاره ای اندیشید.
قطعا تجربه خودکفایی همراه با مشکلاتی بود که دیگر نباید تکرار شود، بلکه این بار باید برای تولید این محصول به صورت پایدار و اصولی به سمت دانش بنیان کردن آن ره پیمود.
شرکت های تحقیقاتی دانش بنیان که در حوزه کشاورزی فعالیت می کنند و عموما نیز مهجور و مغفول هستند، باید مورد توجه ویژه ای قراربگیرند، رتبه بندی شده و برای ورود به این بحث حمایت های مالی و معنوی دریافت کنند. امروز میزان زیادی از زمین های زراعی به ویلا و خانه تبدیل شدند و نمی توان به نزولات آسمانی دل خوش بود و منابع زیر زمینی هم کاهش قابل توجهی یافته، پس کاشت گندم دیم وآبی برای رسیدن به مرحله بی نیازی از واردات یک رویا در شرایط فعلی محسوب می شود. از این جهت با حمایت از شرکت های فعال حوزه دانش بنیان می توان با برخی اصلاحات بر روش ها و ساختارها از جمله آبیاری علمی و کاربردی و تغذیه خاک و اصلاح بذر و یا یکپارچه سازی برخی زمین های خرد برای ایجاد یک زراعت صنعتی تا حدی نگرانی از واردات و تامین گندم را بر طرف کرد.
