به گزارش الف،با توجه به حواشی به وجود آمده در روابط امارات و عربستان با آمریکا در سایه بحران اوکراین سناریوهای متعددی درباره چشمانداز این مناسبات در مرحله آینده ترسیم میشود.
تردیدی نیست که روابط آمریکا و عربستان سعودی از زمان روی کار آمدن «جو بایدن» رئیس جمهور ایالات متحده در کاخ سفید در مقایسه با دورهای که «دونالد ترامپ» ریاست جمهوری آمریکا را برعهده داشت تفاوت زیادی دارد. علت این مسئله در وهله نخست به بی توجهی بایدن به «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی که در واقع حاکم فعلی عربستان به شمار میرود، برمیگردد.
در ابتدای امر محمد بن سلمان تلاش کرد تا با انجام اصلاحات ظاهری همچون آزاد کردن برخی از زندانیان عقیدتی و سیاسی تا حدی توجه بایدن را که در کمپینهای انتخاباتی خود ادعاهای زیادی برای رسیدگی به پروندههای حقوق بشر عربستان مطرح کرده بود جلب کند. اما ولیعهد جوان سعودی در این راه موفقیتی به دست نیاورده و تلاش کرد تا دست کم به دنبال یافتن متحدان دیگری به جز آمریکا نیز باشد.
اما در بحبوحه تلاشهای محمد بن سلمان برای مقابله با پیامدهای سیاست جدید آمریکا در قبال عربستان، بحران اوکراین و روسیه فرصت مناسبی در اختیار این شاهزاده جوان سعودی قرار داد تا بتواند امتیازاتی از دولت جدید آمریکا بگیرد. در وهله نخست همزمان با آغاز بحران اوکراین در حالی که آمریکا انتظار داشت متحدان این کشور از جمله کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در سنگر واشنگتن قرار بگیرند اما این کشورها تلاش کردند یک موضع بی طرف داشته باشند.
جالب توجه است که عربستان سعودی و امارات به عنوان دو متحد اصلی آمریکا در حوزه خلیج فارس حتی از اتخاذ موضع بیطرفانه در بحران اوکراین نیز فراتر رفته و مواضعی همسو با روسیه پیش گرفتند. مهمترین شاخص در این زمینه به مسئله نفت برمیگردد. بعد از تحریمهای سنگینی که آمریکا و غرب در عرصه نفت علیه روسیه اعمال کردند ایالات متحده امید داشت که بتواند کمبود سوخت آمریکا و اروپا را با افزایش تولید نفت عربستان و امارات جبران کند.
اما آنگونه که گزارش رسانههای خبری نشان میدهد «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی و محمد بن سلمان حتی از گفتگو با بایدن در زمینه تولید نفت نیز امتناع ورزیدند. به گفته کارشناسان این مسئله در وهله نخست بیانگر کاهش نفوذ آمریکا در کل خاورمیانه و به ویژه حوزه خلیج فارس است و ثابت میکند که هژمونی آمریکا در نظام جهانی در سراشیبی سقوط قرار گرفته است.
اکنون در شرایطی که آمریکا تحت تاثیر بحران اوکراین وارد یک بن بست راهبردی شده عربستان و امارات حاضر نیستند به آن کمک کنند. اما بعد از افزایش بیسابقه قیمت نفت در نتیجه پیامدهای جنگ روسیه و اوکراین، بایدن اقدام به استخراج مقادیر زیادی از ذخایر نفت آمریکا کرد، درحالی که عربستان سعودی و امارات همچنان درب مخازن نفت خود را بسته نگه داشتهاند.
روزنامه گاردین در این زمینه با انتشار مقالهای اعلام کرد، عربستان و امارات در شرایطی که قیمت نفت افزایش یافته همچنان درخواست جو بایدن برای افزایش تولید نفت را رد میکنند. در حالی که جنگ پنج هفتهای در اوکراین تنشها را در بخشهای مختلف جهان افزایش داده سوالاتی درباره آینده همکاری کشورهای عربی و ایالات متحده به وجود میآید.
این روزنامه همچنین به سرازیر شدن ثروتمندان روس به سمت دبی اشاره کرد، آن هم در زمانی که آمریکا و اروپا تحریمهای سنگینی علیه مقامات و شخصیتها و ثروتمندان روسیه اعمال کردهاند. هم چنین در صورت موفقیتآمیز بودن مذاکرات وین بخش زیادی از تحریمهای آمریکا علیه ایران رفع میشود و در سایه این شرایط ابوظبی و ریاض ممکن است شروع به بازنگری سیاستهای منطقهای خود و همچنین مناسباتشان با آمریکا کنند.
از طرف دیگر روزنامه گاردین به نقل از یک دیپلمات غربی اعلام کرد که یک دیپلمات سعودی به او گفته این پایان راه ما و بایدن و شاید کل آمریکاست. علاوه بر آن تحلیلگران سعودی و اماراتی نیز نظر مشابهی دارند.
جالب توجه است که در این میان «محمد یحیی» سردبیر شبکه العربیه عربستان یک تریبون غیرمعمول را برای بیان نظر خود درباره چشمانداز روابط ریاض و واشنگتن انتخاب کرده است. او با انتشار مقالهای در روزنامه صهیونیستی جروزالم پست اعلام کرد که روابط عربستان و آمریکا کاملاً بحرانیست. من بسیار ناراحت هستم که آمریکاییها شکاف به وجود آمده در روابط ایالات متحده و عربستان را نادیده میگیرند. اکنون روابط میان آمریکا و عربستان در یک کلمه خلاصه میشود: طلاق.
همچنین در گزارش رسانههای غربی آمده که عربستان سعودی از عدم حمایت واشنگتن از این کشور در جنگ یمن بسیار خشمگین است. درواقع ابوظبی و ریاض احساس میکنند رویکرد دولت جدید آمریکا در همه جای جهان خیانت به متحدانش است و بنابراین دلیلی ندارد که امارات و عربستان بخواهند در بحران فعلی اوکراین کنار آمریکا و مقابل روسیه بایستند؛ آن هم در شرایطی که خود آمریکا با سیاستهایش موجب تقویت روسیه و ایران در خاورمیانه شده است.
همچنین در حالی که اخبار ضد و نقیضی درباره سفر قریب الوقوع جوبایدن به عربستان منتشر شده یکی از مقامات وزارت خارجه عربستان در گفتگو با روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال اعلام کرد که بایدن در صورت سفر به ریاض نباید انتظار استقبال با تشریفات بالا داشته باشد.
با وجود این که عربستان و امارات حتی اگر بخواهند نیز قادر به جایگزین کردن متحد دیگری به جای آمریکا برای خود نیستند اما به نظر میرسد به ویژه عربستان و شخص محمد بن سلمان قصد دارند تا انتها شانس خود را برای امتیازگیری از بایدن با فرصتطلبی از بحران اوکراین امتحان کنند.