در دو دهه اخیر همواره برخی اعمال نسنجیده از سوی برخی اهل روضه و مادحین موجب ایجاد شبهه و بد فهمی هم برای شیعیان و محبین آلالله شده است، هم راه را برای معاند و نامحرم از حلقه دوستداران خاندان عصمت و طهارت برای سنگپراکنیها هموار کرده است.
به تازگی فیلمی حاوی اظهارات یکی از مداحان در فضای مجازی منتشر شده که در آن کسب درآمد و «تعیین نرخ مداحی» را عملی عادی و عرفی قلمداد کرده است. مسأله تعیین نرخ و کسب درآمد قشر کثیری از مداحان ایرانی موضوع تازه و جدیدی نیست که با این اظهارات معلوم شده باشد و چنین اذهان عمومی را درگیر کند. چندین سالی میشود که علیرغم هشدارهای علما و اهل فضل نسبت به این مقوله، برخی مداحی ها رنگ و بوی قدسی خودش را از دست داده و تاریخ جدیدی برای نوع تازه ای از مداحی پدید آمده است، تاریخی که مداحی را به میدان «صنعت» کشانده و آن را به یکی از انواع کسب و کار با مضامین دینی و تاریخی شیعه تبدیل کرده است.
در مصاحبه مداح یاد شده، ایشان در ابتدا با استناد به سنت برخی از ائمه(صلواتالله علیهم) مقوله صله و هدیه دادن به شخص مادح و روضهخوان را بلا مانع میداند. آری؛ صله دادن رسم زیبا و خجستهای است که ضمن تشکر و قدردانی از شخص مقابل صورت میگرفت، حال میخواهد پول باشد یا یک جلد قرآن. در فرهنگ دینی ما صله امری است که از باب تبرک و تشکر به هنرمندی که هنر خود را صرف مفهومی ارزشی کرده است اعطا میشد و در سیره شیعه هم این امر به تبعیت از اهل بیت به خصوص در رابطه با شاعری و مداحی مصائب حضرت سیدالشهدا صورت میپذیرد و فقها ومراجع تقلید دریافت این صله را ولو وجه نقدی باشد بلا اشکال میدانند.
هم ما و هم مداح جنجالی این روزها به خوبی میدانیم که احدی مخالفتی با مفهوم و رسم صله ندارد چرا که عقل و شرع به خوبی آن را پذیرفته و ممدوح میدانند، بلکه نقطه نزاع و بحث سرتعیین نرخ و دستمزد مداح است!
ایشان در ادامه صحبتهای خویش میگوید« به نظر من تعیین نرخ کار اشتباهی نیست، طرف[مداح] وقت و انرژی میگذارد برای انجام کار مداحی….قانون هستی این است که اگر هرکس چیزی را میخواهد باید بهایش را بدهد!»
چنانکه پیداست ایشان به صراحت بیان میکند تعیین نرخ مداحی نه تنها کار زشت و مذمومی نیست بلکه بهای زحمت و صرف وقت و انرژی مداح است که باید پرداخت شود. ظاهرا از دید برخی، مجلس روضه سیدالشهدا از لحاظ فُرم و صورت فرق چندانی با کنسرت خوانندگان آنچنانی ندارد و مستمع و سینهزن مجلس اهلبیت نیز از دید صوری نظیر آن مَستان لایعقلی هستند که با صَرف قرص و الکل بالا و پایین میپرند و به ارضای روحی خویش از این راه مشغولند. تنها تفاوت این دو عرصه، در ماده و نوع عرضه است؛ در کنسرتهای شبانه، خوانندگان و دیجِیها شهوترانی به مخاطب عرضه میکنند و در هیئات اشعاری بر گرفته از مقتل از سوی مادح و روضهخوان.
شاهد بر ادعای این حرف آن است که در هر دو بر اساس نظام مبادله، «چیزی» طلب میشود و باید به عرضه کننده آن مطلوب، بهایی داده شود حال فرق ندارد آن چه هست؛ چون صورت و منطق حاکم بر هر دو آن ها «پول در عوض مطلوب» است.
در نگرش ایشان گویا قرار نیست مداح از علو و شخصیت در شأن اهل بیت برخوردار باشد چرا که او خواسته و طلب عدهای را به وسیله هنر مداحی دارد بر طرف میکند و قرار است درمقابل آن پول دریافت کند و بس.
قداست زدایی از شأنیت مداح و مداحی که وهن مذهب را در پی دارد، فقط خواندن اشعار سبک و نقل مجعولات تاریخی نیست- که البته معالاسف این نوع از قداست زدایی و ضربه به اصل عزاداری در چند سال اخیر رونق خاصی گرفته است- بلکه گاهی با ایجاد یک نظام و رسم غلط در مداحی و سعی در عرفیسازی آن میتوان موجب شبهه در مورد اصل سوگواری اهلبیت شد.
این مداح محترم که سیره اهلبیت را دلیل بر دریافت صله میدانند، کاش بر سایر احادیث اهل عصمت هم نگاهی میکردند تا بدانند این خاندان تا چه حد شیعیان را از کسب در آمد به وسیله اسلام و اهل بیت بر حذر داشته اند. در ادامه تبرکاً بعضی از این منقولات را میآوریم.
شيخ معظم كليني در «كافي» روايت كرده از حضرت امام محمد باقر (عليه السلام) كه فرمود به ابي النعمان در ضمن وصاياكه به او كردند: «و لا تستأكل الناس بنا فتفتقر» یعنی؛ مخور مال مردم را به سبب و وسيله ما، كه فقير خواهي شد. همچنین امام زين العابدين (عليه السلام) به او فرمود: «و اياك ان تستاكل بنا فيزيدك الله فقرا»